Af en toe wakker worden is normaal, met name tegen de ochtend. Vooral oudere mensen slapen korter en minder diep. Dit hoort bij de leeftijd. We spreken van slapeloosheid wanneer u slecht slaapt en
daardoor overdag minder goed functioneert. Overdag bent u moe, slaperig, lusteloos of prikkelbaar. U kunt minder aan of u kunt zich minder goed concentreren.
Meestal zijn spanningen of zorgen de oorzaak. Ook lichamelijke klachten, zoals pijn, jeuk en benauwdheid, kunnen een mens wakker houden. Vliegreizen, ploegendiensten en slapen overdag kunnen het
dag/nachtritme verstoren. Koffie, sigaretten en veel inspanning (sporten of vergaderen) laat in de avond houden u actief, waardoor u moeilijk inslaapt. Met alcohol lijkt u gemakkelijker in te slapen,
maar wordt u gedurende de nacht vaker wakker.
Slaapmiddelen
Soms zijn slaapproblemen zo vervelend dat men zich afvraagt of slaappillen zouden helpen. Slaapmiddelen kunnen het inslapen en het doorslapen tijdelijk bevorderen. Deze stoffen (benzodiazepines)
hebben een remmende werking op het zenuwstelsel. U wordt daardoor sloom en slaperig.
Gebruik slaapmiddelen niet samen met andere middelen die versuffend werken (bepaalde medicijnen, alcohol of drugs), omdat de werking hierdoor wordt versterkt. Als u zwanger bent of borstvoeding
geeft, mag u geen slaapmiddelen nemen. Deze worden via het bloed of de moedermelk op het kind overgedragen.
Wat zijn de nadelen?
Slaapmiddelen hebben weinig voordelen en veel nadelen. Een vervelende bijwerking is sufheid overdag. U heeft daardoor meer kans op een ongeval, bijvoorbeeld in het verkeer. Ouderen hebben meer kans
om te vallen en bijvoorbeeld een heup te breken. Slaapmiddelen werken maar tijdelijk, de oorzaak van uw slapeloosheid wordt niet weggenomen. Aan slaapmiddelen raakt u snel gewend. Als u ze lang
gebruikt, blijken ze steeds minder te werken. U heeft steeds meer slaapmiddelen nodig om te kunnen slapen. Het wordt dus steeds moeilijker om ermee te stoppen. Kortom, u raakt binnen enkele weken
verslaafd. Gebruik daarom slaapmiddelen alleen als de nood erg hoog is, hooguit een paar dagen of tijdelijk elke derde nacht.
Adviezen
Als persoonlijke zorgen u wakker houden, kan het helpen hierover te praten. Soms zijn bepaalde maatregelen nodig om de achterliggende oorzaak van de slapeloosheid aan te pakken. Ga na of bepaalde
gewoonten uw slaapprobleem in stand houden. De volgende adviezen kunnen hierbij helpen:
• sporten overdag of vroeg in de avond helpt, maar vermijd inspanning vlak voor het slapen;
• neem twee tot drie uur voor het slapen geen vast voedsel meer;
• gebruik ’s avonds geen koffie, sterke thee, nicotine, alcohol of drugs;
• probeer een uur voor het slapen alvast te ontspannen (korte wandeling, warm bad, ontspanningsoefeningen, vrijen);
• zorg voor gemakkelijk zittende nachtkleding en een comfortabel bed;
• zorg voor een prettig slaapkamerklimaat: een rustige ruimte, beter iets te koel dan te warm, goede ventilatie en niet te droge lucht;
• probeer overdag niet te slapen;
• probeer steeds rond dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan;
Wanneer u de genoemde adviezen opvolgt, zijn slaapmiddelen zelden nodig. Maakt u zich geen zorgen als het slapen niet direct lukt. Het kost enige tijd om nieuwe slaapgewoonten aan te leren.
Lees voor meer informatie de NHG-Patiëntenbrieven over slaapproblemen:
Slaapproblemen algemeen
Wel of geen slaapmiddelen
Stoppen met slaapmiddelen
Of kijk bij Slaapstoornissen op Psychowijzer
Bron: Nederlands Huisartsen Genootschap, augustus 2005